Ünlü daralması kuralı nedir?
Ünlü daralması, Türkçede geniş ünlülerin dar ünlülere dönüştüğü bir ses olayıdır. A veya e ünlüleriyle biten bir fiile -yor eki eklendiğinde, fiilin son hecesindeki ünlü ı, i, u veya ü ünlülerinden birine dönüşür: sakla + yor > saklıyor. wish + your > wish. celebrate + yor > celebrates.
Hangi kelimelerde ünlü daralması olmaz?
Not: Türkçede “ye-, de-, ne” sözcüklerinin bazı kullanımlarında y-füzyon ünsüzünden önce gelen geniş ünlünün daralması vardır. Bunların dışındaki sözcüklerde y-füzyon ünsüzünden önce gelen geniş ünlünün daralması yoktur.
Ünlü daralmasının diğer adı nedir?
Bu duruma “ünlü düşüşü” denir.
Ünlü daralması ne zaman olur?
Türkçede a, e ünlüleriyle biten fiillerin şimdiki zaman kipinde a ünlüsü hem telaffuzda hem de yazımda ı, u olarak kullanılır; e ünlüsü ise i, ü olur: başlar ( (a) veya (e) ile biten fiil kökü sözcüklerine şimdiki zaman eki (yor) eklendiğinde oluşan daralmaya ünlü daralması denir. Bunun başlıca nedeni (y) harfinin daraltıcı etkisidir. Bu nedenle fiil kökü sözcüğüne şimdiki zaman eki eklendiğinde daralma meydana gelir. Şimdiki zaman eki (-yor) a veya e ile biten fiil gövdelerine ve tabanlarına eklendiğinde, kelimenin sonundaki ünlü daha dar olur. Bunun nedeni “y”nin daraltıcı etkisidir: says>says. understands>understands. bilir, durur, geçer, bakar, vurur, yakar, hisseder, vurur, rahatsız eder, yüzer. BUNLAR ÜNLÜ DEĞİL. 2. Orta hecedeki dar ünlüyü döken kelimelerin ikilemelerinde, ünlüyle başlayan bir ek aldıklarında ikinci sözcüğün dar ünlüsü dökülmez: ağız ağıza, burun buruna, koy koya (uyumak), Omuz Omuza, Devriden Devrie, Nesilden Gelene, Sonu Sonda Sona, şehirdan şehire, vb. Dilimizdeki kelimeler ek aldığında kökleri değişmez. İki kelime için bu kural geçerli değildir. Buna göre, “I, you” kelimelerine -e (dative) eki eklendiğinde, kökteki e sesleri a’ya dönüşür ve bu ses olayına “ünlü değişimi” denir. “Ben + e – bana” kelimesi bir ünlü değişimi örneğidir. Öte yandan tek heceli fiiller demek ve yemek’te, söyleyişteki i ünlüsü de şöyle yazılır: diyen, diye, diyecik, diyelem, diye; yiyen, yiyen, yiyen, yiyelim, yiyen, yiyen, yiyen vb. ancak “say”, “say” sözcüklerindeki e harfi yazımda korunmuştur. Bir ünlüyle biten bir kelime, ünlüyle başlayan başka bir kelimeyle birleştirildiğinde bir düşme meydana gelir. İki ünlü yan yana gelemeyeceğinden, bu kelimelerde meydana gelen ünlü düşmesine ünlü aşınması denir. Bunun en iyi örneği “coffee” ve “six” kelimelerinin birleştirilerek “breakfast” (kahvaltı) kelimesinin oluşturulmasıdır. d) Birleşik eylemler nedeniyle şöhretin azalması: Sabır – Hareket > Sabret. Ünlü daralmaları, alfabedeki “a” veya “e” ünlü harfiyle biten kelimelerde meydana gelir. Ünlü daralmasının meydana gelmesi için, bu ünlülerden biriyle biten kelimeye -yor ekinin eklenmesi gerekir. Işık hızı tüm gözlemciler için aynı olduğundan, uzayda ışık hızına yakın bir hızla seyahat eden Can için zaman, Dünya’da bekleyen ikiz kardeşi Ali’den daha yavaş geçer. Buna “zaman sıkıştırması” denir. Bir örnek Erol Büyükburç’un “flowerpot” ekidir. Bu, a ve e ünlüleriyle biten kelimelerde şimdiki zaman eki -yor tarafından oluşturulan daralmadır. Ünlü daralması iki kelimede daha mevcuttur; “yemek” ve “demek” kelimeleri de ünlü daralmasına uğrar. Bilinen türevler: one-i-cik. narrow-a-cik. little-i-cik. young-e-cik. straight-up. Bazı heceli sözcüklerde eki ünlü ile başlayanlarda ikinci hecedeki ince ünlüler düşürülmüştür: ağız/ağız, alın/alın, bağırmak/bagrım, beniz/benzi, beyin/beyin, boyun/boyun, bövur /bövrüm, burun/burnu, burun/genzi. , göğüs/göğsünüz, kalp/yüreğiniz, mide/karın, oğul/oğlu; dreh- / dreh-, … Örneğin, ara + yor à ara sözcüğüne -yor eki eklenirse, kökteki “a” harfi “ı” harfine dönüşür. Ünlü düşmesi veya hece düşmesi olarak bilinen ses olayı da bir ünlü değişimini gösterir. Örneğin, iki ünlünün birleşmesini önlemek için “ne + asis à nasıl” olur. Bir ünlüyle biten bir kelime, ünlüyle başlayan başka bir kelimeyle birleştirildiğinde bir düşme meydana gelir. İki ünlü yan yana gelemeyeceğinden, bu kelimelerde meydana gelen ünlü düşmesine ünlü aşınması denir. Bunun en iyi örneği “coffee” ve “six” kelimelerinin birleştirilerek “breakfast” (kahvaltı) kelimesinin oluşturulmasıdır.Daralma kuralı nedir?
Biliyor ünlü daralması var mı?
Ağıza mı ağza mı?
Bana sana hangi ses olayı?
Yiyip ünlü daralması var mı?
Kahvaltı hangi ses olayı?
Sabrı ünlü düşmesi mi?
Ünlü daralması olup olmadığı nasıl anlaşılır?
Zaman daralması ne demek?
Yiyecek kelimesinde ünlü daralması var mı?
Ünlü türemesi örnekleri nelerdir?
Ünlü düşmesi kuralı nedir?
Ünlü değişmesi nedir ve örnekleri nelerdir?
Ünlü aşınması nedir örnek?